Organizację zielonogórskiego szkolnictwa rozpoczęto latem 1945 r., nadzór nad jego tworzeniem powierzono Kuratorium Okręgu Szkolnego w Poznaniu. Pierwsza polska szkoła powszechna w Zielonej Górze powstała 16 sierpnia 1945 r. w budynku przy pl. Słowiańskim15. W szkole tej, w momencie jej uruchomienia, naukę pobierało 18 dzieci. Liczba uczniów rosła tak szybko, że 18 października 1945 r. musiano rozdzielić dzieci do trzech szkół; nr 1, 2, 3. Szkoła nr 2 usytuowana była przy ul. Długiej. Szkoła nr 3 była prowadzona przez Mariana Sosiewicza. Nauczanie odbywało się w dwóch budynkach: cztery klasy w Szkole nr 1, a dwie klasy w budynku, też mieszczącym się przy pl. Słowiańskim, w tak zwanej Horst Wessel Schule. Swoje podwoje otworzyło także Miejskie Koedukacyjne Liceum i Gimnazjum w Zielonej Górze przy ul. Licealnej. Powstawały także inne placówki oświatowe np. przedszkola.

Szkoły utrzymywały się z dotacji urzędu miasta oraz składek na komitet opieki rodzicielskiej. W szkołach prowadzono akcję dożywiania dzieci. Początkowo nauczyciele zamiast pensji otrzymywali deputat żywnościowy. Pierwsze szkoły zostały umieszczone w dawnych budynkach oświatowych z zachowaną częścią wyposażenia.